przeprowadzony z Radcą generalnym ds. formacji
odnośnie do Wskazań zawartych w DRG 410

1. W ubiegłym sześcioleciu Zgromadzenie zastanawiało się przede wszystkim nad osłabieniem powołaniowym, teraz jest zaproszone do pogłębienia tematu wierności powołaniu. Czy istnieje jakiś związek pomiędzy osłabieniem powołaniowym a wiernością powołaniu?

Osłabienie i wierność przedstawiają dwie strony tego samego medalu. Z jednej strony przezwyciężenie osłabienia ma na celu wzmocnienie opcji powołaniowej, pogłębiając w pierwszych latach formacji znaczenie i motywacje powołania. Z drugiej strony wierność zakłada dojrzałość powołaniową, która uwzględnia świadomość interwencji Boga w osobistą historię życia i podtrzymuje codzienne zaangażowanie w dawaniu wspaniałomyślnej i kreatywnej odpowiedzi na wezwanie Boga. W ten sposób kładzie się podstawy do pełnego przeżywania swojego powołana.

2. Pomówmy przede wszystkim o osłabieniu. Czy doświadczenie ubiegłych lat pomogło Inspektoriom lepiej zrozumieć tę rzeczywistość, a więc także zaangażować się w przezwyciężenie jej?

Osłabienie powołaniowe jest kwestią wciąż aktualną i otwartą; musi być ono stale monitorowane i przezwyciężane. Jakkolwiek obecnie mamy nową świadomość i bardziej dogłębne zrozumienie tego, co ono oznacza; pomaga to w lepszy sposób stawić czoła wyzwaniom z nim związanym i określić bardziej odpowiednie rozwiązania, aby go przezwyciężyć. Zauważyliśmy także, że osłabienie to trzy różne i komplementarne oblicza, które domagają się specyficznych odpowiedzi.

3. Jakie są te trzy oblicza osłabienia?

Istnieje przede wszystkim osłabienie psychologiczne. Współcześni ludzie młodzi ogólnie biorąc są otwarci, dyspozycyjni i wspaniałomyślni; przywiązują większą uwagę do aspektu relacji, a mniej – instytucjonalnego; poszukują relacji szczerych i autentycznych. Jednocześnie ukazują niepewne tożsamości; czasem posiadają autoreferencyjną i narcystyczną wizję życia; mają wyostrzone poczucie wolności osobistej; starają się działać według swoich emocji; są pociągnięci wielkimi ideałami, ale preferują zaspokojenie własnych potrzeb, zwłaszcza tych uczuciowych; boją się zaangażowania na dłuższy okres. Ta ich kondycja jest określana jako osłabienie psychologiczne; jest ona charakterystyczna, co prawda w różny sposób, dla młodych całego świata. Tak więc skoro „takimi” młodymi są ci, których Bóg wzywa do życia konsekrowanego, ze swoimi zaletami i wadami, staje się rzeczą nieodzowną dla formatorów poznanie tego rodzaju sytuacji i uczynienie z niej punktu wyjścia dla dróg wzrastania i formacji.
Istnieje poza tym osłabienie powołaniowe. To spotyka się już u początków doświadczenia formacyjnego. Często się zdarza, że rozpoczyna się drogę formacyjną bez dokonania prawdziwego wyboru powołaniowego; często rozeznanie, realizowane przez długi okres czasu, jest otwarte na wszelki rodzaj wyboru i nie zachodzi żaden proces identyfikacji i dojrzewania powołaniowego. Niekiedy nie zwraca się dostatecznej uwagi na świadome i nieświadome motywacje powołaniowe, ani na ich oczyszczenie i wzmocnienie. Czasem nie są znane, ani zastosowane w odpowiedni sposób, kryteria rozeznania powołaniowego. Innym razem w niewystarczającej mierze przywiązuje się wagę do formacji ludzkiej i wychowania do życia wiary kandydatów; zdarza się również tak, że nie pomaga się im w zrozumieniu, już od samego początku, sensu salezjańskiego powołania konsekrowanego jako wezwania Bożego, a nie jako głównie własnego wyboru. Tak więc centralne miejsce wizji teologicznej i doświadczenia powołania konsekrowanego musi zawsze dochodzić do głosu.
I w końcu występuje osłabienie formacyjne. Mamy z nim do czynienia wtedy, gdy drogi formacyjne są słabe; gdy ekipy formatorów są niestałe i słabo przygotowane; gdy metoda formacji jest nieodpowiednia. Czasem zdarza się, że proces formacyjny ogranicza się przede wszystkim do aspektu intelektualnego i nie przywiązuje się dostatecznej wagi do wewnętrznej pracy formowanego; w tym przypadku nie osiąga się personalizacji doświadczenia formacyjnego: tak więc dana osoba nie uczy się odpowiedzialności za swoją formację, jest mało otwarta na prawdziwe towarzyszenie osobiste, zwłaszcza duchowe, przeżywa proces formacyjny jako dostosowanie się do środowiska, a nie jako proces kształtowania się na wzór Pana Jezusa i jego stylu życia. Kiedy występuje osłabienie formacyjne, nie można przezwyciężyć ani osłabienia psychologicznego, ani powołaniowego; tak więc jego przezwyciężenie jest wstępnym warunkiem dla każdego zaangażowania w pełne przeżywanie powołania. 

4. Porozmawiajmy teraz o osłabieniu powołaniowym. Skąd wzięło się to odczucie potrzeby zaproponowania refleksji i wskazań dotyczących wierności?

Uważam, że stało się to z dwóch powodów. Przede wszystkim tego rodzaju wskazania mają pomóc każdemu współbratu do pełnego i radosnego przeżywania powołania do salezjańskiego życia konsekrowanego, z tą świadomością, że jest ono niewątpliwie darem, jaki Bóg daje dla naszego własnego zbawienia, uświecenia i radości osobistej, a przede wszystkim, że jest darem, jaki Bóg ofiaruje dla dobra młodzieży i Kościoła. Oznacza to, że powołanie do salezjańskiego życia konsekrowanego musi być przeżywane w taki sposób, by było dawaniem świadectwa o Chrystusie, Kościele i Ewangelii. Po drugie, te refleksje mają zachęcić i pomóc w zachowaniu wierności obowiązkom wynikającym ze ślubów zakonnych i święceń kapłańskich. Wiadomo, że dzisiaj, w każdym stanie, nie jest łatwo dochować wierności; mamy do czynienia z wielkimi zmianami społeczno-kulturowymi, ale także – z osłabieniem życia wiary i propozycji życia konsekrowanego, które stanowią zagrożenie dla wierności. Refleksje te mają na celu wzmocnienie przekonania, że z pomocą łaski Bożej jest możliwe dochowanie wierności także dzisiaj, i zaproponowanie wskazówek do radosnego życia wiernością. 

5. Do kogo są adresowane te wskazania?

Te wskazania są skierowane przede wszystkim do każdego salezjanina, który przyjął na siebie zobowiązania wynikające ze ślubów zakonnych, czasowych czy wieczystych, i do tych, którzy przyjęli święcenia kapłańskie. Formacja, początkowa i ciągła, musi położyć fundamenty i stanowić pomoc dla ich wierności. Każdy musi czuć się odpowiedzialny, indywidualnie i wspólnotowo, nie tylko za swoją wierność, ale także za wierność innych. Te wskazania dotyczą także formatorów i wspólnot formacyjnych, jako że ich praca bardzo wpływa na rozeznanie powołania i danie wiernej odpowiedzi. I w końcu są one adresowane do Inspektora i jego Rady, do Komisji inspektorialnej ds. formacji, do Dyrektorów Inspektorii, ponieważ kreatywna i radosna wierność jej członków zależy od jej ‘kultury’, mentalności i stylu życia oraz od wpływu, jaki wywiera jej dzieło animacji i zarządzania.

6. Jakie jest główne przesłanie, które chce się przekazać wszystkim współbraciom?

Głównym przesłaniem, jakie chce się przekazać współbraciom jest to, że powołanie do salezjańskiego życia konsekrowanego na pierwszym miejscu nie jest własnym wyborem życiowym, ale jest względem każdego z nas planem Boga, który nas szczególnie umiłował. Jeśli byłby to głównie nasz wybór, powołanie można byłoby zmienić, gdyby to przestało nam odpowiadać. Ale jako że powołanie jest planem Boga, a dodatkowo, jako że Bóg poprzez profesję zakonną staje się towarzyszem życia każdego z nas, nie chodzi tu o pytanie, na ile starczy nam siły, ale ile będzie trwać Jego moc, a Jego moc będzie trwać zawsze. Tak więc na każdym z nas spoczywa obowiązek współpracy z łaską Bożą, która zawsze będzie wystarczająca i której nigdy nie zabraknie, starając się żyć wiernością dzień po dniu. Z tego względu trzeba umieścić w centrum wierności solidną teologię powołania, która pomoże przeżywać je jako silne doświadczenie duchowe i apostolskie. 

7. W tym sześcioleciu w sposób szczególny zwrócono uwagę na dyscyplinę zakonną. Czy istnieje związek pomiędzy dyscypliną zakonną a wiernością powołaniu?

Wszyscy codziennie doświadczamy tego, iż wierność można zachować i żyć nią tylko dzięki  stałej walce z własnymi słabościami i ciągłemu zmaganiu się, czasem heroicznemu, z pokusami i zniechęceniami. Wierność wymaga walki duchowej; właśnie taką walką jest dyscyplina zakonna, tj. stała asceza, aby być prawdziwymi uczniami Jezusa. Możemy powiedzieć, że wierność powołaniu jest mistyką powołania, podczas gdy dyscyplina zakonna jest jej ascetyką. Także w tym przypadku trzeba jednocześnie zadbać o mistykę i ascezę. Istotnie, dyscyplina zakonna jest zażyle związana z wiernością powołaniu, do tego stopnia, że brak dyscypliny zakonnej prowadzi nieuchronnie do osłabienia wierności powołaniu, a dyscyplinie zakonnej pozbawionej wierności grozi sprowadzenie jej do formalnej obserwancji bez „duch i życia”.

8. W jaki sposób przygotowanie i obchody dwustulecia urodzin Ks. Bosko będą sprzyjać odkryciu na nowo naszej tożsamości charyzmatycznej, a więc i naszej wierności powołaniu?

Im bardziej przybliżamy się i jesteśmy zjednoczeni z Ks. Bosko założycielem, poznając go, szanując, kochając, naśladując i wzywając go, tym lepiej go zgłębimy, docenimy i bardziej odczujemy wdzięczność za dar salezjańskiego powołania konsekrowanego, który w nim się zrealizował. Wszystkie te elementy – poznanie, szacunek, docenienie, miłość, wdzięczność – są mocnymi bodźcami, które popychają do wierności. Każde nasze zaangażowanie, mające na celu poznanie historii, pedagogiki, duchowości Ks. Bosko i podjęcie się jego misji z i na rzecz młodzieży, sprawia, że coraz bardziej utożsamiamy się z nim i przeżywamy z oddaniem, wspaniałomyślnością i entuzjazmem nasze powołanie.