We wtorek 27 grudnia 2011 r. na placówce salezjańskiej w Martí-Codolar odbył się dzień formacyjny na temat “Rozpoznać świat młodzieży”. Było to spotkanie, które, opierając się na dwóch konferencjach, pomogło 130 uczestnikom przybliżyć się do rzeczywistości współczesnej młodzieży i przeanalizować wartości, którymi się kierują.
Pierwsza konferencja, “Wartości i antywartości współczesnej młodzieży”, została wygłoszona przez socjologa Juana M. Gonzáleza-Anleo, jednego z autorów raportu “Młodzi Hiszpanie 2010”, dotyczącego badania wychowawczo-socjalnego, którego przedmiotem studium i analizy byli nieletni i młodzież.
Dr González-Anleo wyjaśnił, że współczesna młodzież, w wielu sytuacjach, jawi się jako zbiorowość, która stanowi problem, i która wchodzi w kontakt z narkotykami, pomieszaniem wartości i duchem typu “Peter Pan”, w imię którego chce wydłużyć do maksimum okres młodości, rozumianej jako etap życia, który trzeba wykorzystać w możliwie jak największym stopniu.
Gónzalez-Anleo podkreślił, że “współcześni młodzi są wielkimi spadkobiercami ideologicznego krachu XX wieku” i że to wyciska na nich głębokie znamię. Młodzi zauważyli, że większa część walk ideologicznych, zapoczątkowanych przez ich ojców – jak rewolucja majowa 1968 r. przeciwko społeczeństwu konsumpcyjnemu – z czasem spełzły na niczym, a współczesna rzeczywistość przedstawia się jako kapitalistyczny model konsumpcji, w którym dobrobyt gospodarczy przewyższa wszystkie inne rzeczy.
Kiedy w tym kontekście zapytano młodych (raport “Młodzi Hiszpanie 2010”), czy byliby zainteresowani wychowaniem do wartości, ci odpowiedzieli, prawie w 100%, że bardzo albo dość są tym zainteresowani. A wartościami, co do których są zgodni zarówno młodzi, jak i dorośli, są: tolerancja, poszanowanie, uczciwość i odpowiedzialność.
Socjolog stwierdził, że “pytanie o wartości młodzieży jest bardziej rozbudowane niż w przypadku dorosłych” i że to popycha do zastanowienia się nad koniecznością skoncentrowania wysiłków na społeczności wychowawczej.
Klasyfikacja rzeczy najważniejszych dla młodzieży
Raport wskazuje, że najważniejszymi rzeczami dla młodzieży są – przechodząc od najważniejszych do mniej ważnych – rodzina, zdrowie, przyjaciele i znajomi oraz zarabianie pieniędzy, aby je wydać na rozrywkę, swoją sympatię, politykę; zaś na ostatnim miejscu znajduje się religia.
Gónzalez-Anleo wyjaśnił, że ta klasyfikacja wykazuje ogromną różnicę między tym, co młodzi rozumieją jako dalekie i jako bliskie. Jest sprawą istotną, że współcześni młodzi – w odróżnieniu od tych sprzed iluś tam lat – umieszczają na pierwszym miejscu rodzinę, co jest spowodowane tym, że w dużym stopniu pokładają w niej ufność i czują się bardzo dobrze w domu, ponieważ tam, w większości przypadków, “nie mają problemów”: nie są pytani o godziny wyjścia i powrotu, nie rozmawia się na tematy polityczne ani religijne, unika się w największym stopniu konfrontacji.
“W ogóle nie dochodzi do różnicy zdań pomiędzy rodzicami i ich dziećmi, co odsyła nas do koncepcji tzw. „rodziny light” – stwierdził socjolog.
Do jakiego stopnia owa “rodzina light” może wychowywać do wartości? I tutaj rozpoczyna się trójkąt: Rodzina – Szkoła – Środki społecznego przekazu, a także –problem, kogo należy obarczyć zadaniem wychowania do wartości. Jeżeli rodzina nie czuje się zdolna do tego wychowania do wartości, jako że woli unikać konfrontacji, szkoła myśli, że to zadanie powinno spoczywać na domu i że „ona” ma dość pracy z nauczeniem przedmiotów szkolnych… a dodatkowo środki społecznego przekazu lansują swoje wartości, koncentrując się na uzyskaniu jak największych korzyści z produktów, które oferują (tele-śmieci, reality shows, itd.), sytuacja bardzo się komplikuje.
Młodzież a religia
Współcześni młodzi rozumieją religię jako coś odległego i stawiają ją na ostatnim miejscu w hierarchii ważności. To odrzucenie, jak wyjaśnił González-Anleo, jest dogłębnie znaczone negatywnym postrzeganiem, ze strony większej części młodzieży, “hierarchicznego Kościoła”, który uważają za: zbyt bogaty (79%), staroświecki w materii seksualnej (78%), kierujący się zasadami, które nie pozwalają korzystać z wolności – jednej z najbardziej docenianych przez młodzież wartości – i wywierający zbyt duży wpływ na współczesne społeczeństwo.
Nawet jeśli młodzi są zdolni do zauważenia pozytywnych aspektów Kościoła – jako pomagającego ubogim i emigrantom, podającego normy, które pomagają żyć bardziej moralnie i dającego duchowe schronienie ludziom – negatywna percepcja dominuje u nich nad tą pozytywną.
W refleksji Gónzaleza-Anleo Kościół ma wielki problem z marketingiem, co sprawia, że obraz, który dociera do większej części ludzi za pośrednictwem środków społecznego przekazu jest nieodpowieni, a poza tym, nie dostarcza odpowiedzi dla rzeczywistości wspólnot o podstawach chrześcijańskich – jako Kościół bliski najbardziej potrzebujących. W sytuacjach kryzysowych przykład “Caritasu” i wielu innych instytucji religijnych jest więcej niż znaczący.
Zapytany przez słuchaczy o kluczowe elementy ewangelizacji współczesnej młodzieży, socjolog odpowiedział, że fundamentalną rzeczą jest robienie dobrego marketingu wśród młodzieży, a “ten zaczyna się od wysłuchania ich potrzeb”. Tymi kluczowymi elementami mogłyby być: ukierunkowanie na sens życia, wolność i pełna autoekspresja, większa równość i serdeczna wspólnota. A także odbudowanie trzech przesłań: sens, zbawienie i wspólnota.
Obecne wyzwania i salezjańska odpowiedź dla młodzieży Europy
Salezjanin, ks. Alexandre Damians, specjalista w zakresie pedagogiki prewencyjnej, wartości ludzkich, towarzyszenia i “leadership”, uczynił przedmiotem analizy współczesne wyzwania i salezjańską odpowiedź dla młodzieży w kontekście europejskim.
Ks. Damians stwierdził, że społeczeństwo europejskie znajduje się w momencie, w którym konsumpcyjny model życia doprowadził do zatracenia wartości, których centrum stanowiła osoba ludzka i jej osobisty rozwój, dopuszczając do głosy komercyjne korzyści. “Społeczeństwo nie każe nam się zastanowić nad tym, dlaczego robimy takie czy inne rzeczy, ale uczy nas, jak je robić i jak osiągnąć największą korzyść (komercyjną)”.
Dodał, że istnieje fałszywa koncepcja autonomii, która prowadzi do egoizmu, do pewnej dyktatury relatywizmu (bez etyki) i desperacji nihilizmu, która prowadzi do egzystencjalnego lęku.
Ale pomimo tego Damians uważa, że teraz, jak nigdy przedtem, nadeszła “godzina Salezjanów” i chwila, aby wprowadzić w praktykę System Prewencyjny św. Jana Bosko, który opiera się na Serdeczności (braterstwo), Rozumie (myśl) i Religii (sens i szczęście), i którego główną osią jest wychowanie w najszerszym tego słowa znaczeniu.
Salezjanin zachęcił wspólnoty, by te, odpowiednio do swoich możliwości, podjęły trud stworzenia klimatu braterstwa, który pozwoli zaskarbić zaufanie młodzieży. „Gdy już raz zdobędziesz zaufanie jakiegoś człowieka młodego, zdobyłeś wszystko”. I przypomniał, że nadszedł odpowiedni moment, aby zastosować salezjańską pedagogikę radości i uśmiechu, ponieważ często „pogodna twarz za stołem załatwia wszystko”, odnosząc się do konieczności bycia uprzejmym i empatycznym względem wszystkich, a zwłaszcza – ludzi młodych, aby ci zechcieli otworzyć drzwi do swojego świata.
(tłumaczenie z j. hiszpańskiego – redakcja ANS)
Opublikowano 31/01/2012
